Μεσογειακή Διατροφή
Η παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή είναι η κληρονομιά χιλιετιών, που προκύπτει από την ανταλλαγή πολιτισμών και τροφίμων μεταξύ των χωρών γύρω από τη λεκάνη της Μεσογείου. Η βάση της αποτελείται από τις διατροφικές συνήθειες των χωρών της Μεσογείου με βάση τα αγροτικά και γεωργικά μοντέλα, κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα. Ωστόσο, η παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή διαβρώνεται σταδιακά λόγω της ευρείας διάδοσης της οικονομίας του Δυτικού τύπου, της ανάπτυξης της τεχνολογίας, καθώς και της παγκοσμιοποίησης παραγωγής των τροφίμων και της κατανάλωσης, που σχετίζονται με την ομογενοποίηση των διατροφικών συμπεριφορών στη σύγχρονη εποχή.
Η Μεσογειακή Διατροφή έγινε παγκοσμίως γνωστή από την μελέτη των Επτά Χωρών στη δεκαετία του 1950, μια επιδημιολογική μελέτη με 16 ομάδες σε επτά χώρες (Ελλάδα, Φινλανδία, Ιαπωνία, πρώην Γιουγκοσλαβία, Ιταλία, Ολλανδία και ΗΠΑ). Η μελέτη αυτή στόχευε στη διερεύνηση των διατροφικών συνηθειών και του τρόπου ζωής με τους παράγοντες που σχετίζονται με την ανάπτυξη καρδιαγγειακών νοσημάτων. Όπως επιβεβαιώνεται, ο αγροτικός πληθυσμός της Κρήτης βρέθηκε να έχει τα χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας καρδιαγγειακών νοσημάτων και καρκίνου. Το παραπάνω αποδόθηκε στις διαιτητικές τους συνήθειες και στον τρόπο ζωής τους. Η παραδοσιακή δίαιτα της Κρήτης (η τυπική Μεσογειακή Διατροφή) βασίζεται στην υψηλή πρόσληψη βιταμινών, φυτικών ινών, αντιοξειδωτικών μέσω της κατανάλωσης ελαιολάδου, άγρια χόρτα, φρούτα, ψωμί ολικής αλέσεως, όσπρια, καρύδια, αμύγδαλα, σαλιγκάρια και τη σπάνια έως μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρέατος, ψαριών και γαλακτοκομικών προϊόντων.
Η πρωτοπόρος μελέτη των Επτά Χωρών και πολλές πρόσφατες αυξανόμενες επιδημιολογικές μελέτες έχουν αποδείξει τα οφέλη για την υγεία που συνδέονται με την τήρηση του προτύπου της Μεσογειακής διατροφής, κυρίως σε σχέση με τη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης μεταβολικού συνδρόμου, διαβήτη τύπου II και κάποιων νευροεκφυλιστικών ασθενειών και καρκίνου
Αυτό το υγιές παραδοσιακό διατροφικό μοντέλο έχει διαδοθεί από το 1995, χρησιμοποιώντας την παγκοσμίως διάσημη Πυραμίδα, η οποία υπογραμμίζει γραφικά τις ομάδες τροφίμων που πρέπει να καταναλώνονται καθημερινά, εβδομαδιαία ή λιγότερο συχνά. Επιπλέον, το 1995 εισήχθη ένας δείκτης/βαθμολογία για να αξιολογήσει την τήρηση της μεσογειακής διατροφής, επιτρέποντας τη μελέτη της που σχετίζεται με τις επιδράσεις στην υγεία. Στην σημερινή εποχή, υπάρχει μια συναίνεση στην επιστημονική κοινότητα για επαναδιαπραγμάτευση των συστάσεων λόγω του νέου τρόπου ζωής, των διατροφικών, πολιτιστικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι νέες γενιές και ιδιαίτερα οι ομάδες χαμηλού οικονομικού εισοδήματος στις οποίες έχει αυξηθεί η επικράτηση της Καρδιαγγειακής νόσου μαζί με την μετατόπιση από την παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή.Τα ακόλουθα ζητήματα προκύπτουν και χρήζουν αντιμετώπιση:
- Κατανάλωση νωπών, ελάχιστα επεξεργασμένων, τοπικών και εποχιακών τροφίμων.
- Επίτευξη ισορροπίας ενεργειακής και θρεπτικής πυκνότητας των τροφίμων σε σχέση με τη μείωση της ενεργειακής δαπάνης και της επιδημίας της παχυσαρκίας.
- Εξασφάλιση διαθεσιμότητας, βιωσιμότητας, προσβασιμότητας και κόστους των συνιστώμενων τροφίμων.
- Προσαρμογή σε διάφορα γεωγραφικά, κοινωνικοοικονομικά και πολιτιστικά πλαίσια.
- Κατανόηση του Μεσογειακού προτύπου έτσι ώστε να αποτελεί χώρο για δημιουργικότητα, διαπολιτισμικό διάλογο και κοινή πολιτιστική κληρονομιά όλων των πληθυσμών της Μεσογείου.
Το ίδρυμα Μεσογειακής διατροφής σε συνδυασμό με το φόρουμ του Μεσογειακού Πολιτισμού Τροφίμων (Forum on Mediterranean Food Cultures) ξεκίνησε το διάλογο και τη διαδικασία συλλογής επιστημονικών απόψεων μεταξύ διεθνών ειδικών-συμβούλων για την ανάπτυξη μιας νέας αναθεωρημένης πυραμίδας διατροφής. Η νέα πυραμίδα σχεδιάστηκε ως πιο απλουστευμένη έτσι ώστε να προσαρμόζεται στις διάφορες χώρες και στις διακυμάνσεις που σχετίζονται με τις γεωγραφικές, κοινωνικοοικονομικές και πολιτιστικές διαφορές στην περιοχή της Μεσογείου. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές (έκδοση 2010) μπορεί να ενημερώνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα σύμφωνα με νέα συναίνεση και προτάσεις. Οι συστάσεις στοχεύουν στο υγιή ενήλικο πληθυσμό (18-65 ετών) και θα πρέπει να προσαρμοστούν στις ειδικές ανάγκες των παιδιών, των εγκύων γυναικών και εκείνων που υποφέρουν από προβλήματα υγείας.
Τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης βρίσκονται στη βάση της πυραμίδας. Παρέχουν βασικά θρεπτικά συστατικά, φυτικές ίνες και προστατευτικές ουσίες που συμβάλλουν στη γενική ευημερία, τον κορεσμό και τη διατήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής. Ως εκ τούτου θα πρέπει να καταναλώνονται σε υψηλές ποσότητες και συχνά. Επίσης, είναι υπεύθυνα για την πρόληψη πολλών χρόνιων ασθενειών και τον έλεγχο του βάρους. Τα τρόφιμα που βρίσκονται στα ανώτερα επίπεδα της πυραμίδας, όπως τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης ή αυτά που είναι πλούσια σε σάκχαρα και λιπαρά θα πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο.
Η Πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής σήμερα
Πηγή: Bach-Faig et al., 2011
Bach-Faig, A., Berry, E. M., Lairon, D., Reguant, J., Trichopoulou, A., Dernini, S., & Serra-Majem, L. (2011) ‘Mediterranean diet pyramid today. Science and cultural updates’, Public health nutrition, 14(12A), 2274-2284.
Mackenbach, J. P. (2007) ‘The Mediterranean diet story illustrates that “why” questions are as important as “how” questions in disease explanation’, Journal of clinical epidemiology, 60(2), 105-109.
Panagiotakos, D. B., Pitsavos, C., & Stefanadis, C. (2006) ‘Dietary patterns: a Mediterranean diet score and its relation to clinical and biological markers of cardiovascular disease risk.’, Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases, 16(8), 559-568.
Rumawas, M. E., Dwyer, J. T., Mckeown, N. M., Meigs, J. B., Rogers, G., & Jacques, P. F. (2009) ‘The development of the Mediterranean-style dietary pattern score and its application to the American diet in the Framingham Offspring Cohort.’, The Journal of nutrition, 139(6), 1150-1156.
Serra-Majem, L., Roman, B., & Estruch, R. (2006) ‘Scientific evidence of interventions using the Mediterranean diet: a systematic review.’, Nutrition Reviews, 64(suppl 1), S27-S47.
Vardavas, C.I., Flouris, A.D. , Tsatsakis, A., Kafatos, A.G., Saris, W.H.M. (2011) ‘Does adherence to the Mediterranean diet have a protectiveeffect against active and passive smoking?’, Public Health, 125, 121-128.
Κάνε το πρώτο βήμα
Επικοινώνησε μαζί μου για την υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών, την αντιμετώπιση διαφόρων παθολογικών καταστάσεων και την διαχείριση του σωματικού σου βάρους μέσω εξατομικευμένων προγραμμάτων διατροφής και διατροφικής εκπαίδευσης.
Η αυξημένη αρτηριακή πίεση οδηγεί σε στεφανιαία νόσο, έμφραγμα μυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και νεφρική ανεπάρκεια. Η επάνοδος της αρτηριακής πίεσης στα φυσιολογικά όρια με την κατάλληλη διατροφή, άσκηση και φαρμακευτική αγωγή μειώνει την πιθανότητα θανάτου από τα παραπάνω.
Θεραπευτική προσέγγιση υπερτασης
- Απώλεια σωματικού βάρους
Η απώλεια βάρους αποτελεί σημαντικό μέτρο για την ελάττωση της αρτηριακής πίεσης ιδιαίτερα στα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα, καθώς έχει αποδειχθεί από κλινικές μελέτες ότι ελαττώνει την αρτηριακή πίεση και την ανάγκη πρόσληψης αντιυπερτασικών φαρμάκων.
- Διατροφή
Για την υπέρταση απαιτείται μια διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, σύνθετους υδατάνθρακες και πολυακόρεστα λιπαρά ενώ φτωχή σε κορεσμένα λιπαρά <10% των συνολικών θερμίδων.
- Αλάτι
Το αλάτι είναι απαραίτητο για πολλές λειτουργίες του οργανισμού μας. Τα περισσότερα τρόφιμα που καταναλώνουμε περιέχουν αρκετό αλάτι καλύπτοντας τις ανάγκες του οργανισμού μας χωρίς να απατείται η χρήση του επιτραπέζιου αλατιού. Η υπέρμετρη κατανάλωση άλατος προκαλεί υπέρταση είτε επιδυνώνει μια προϋπάρχουσα αυξημένη αρτηριακή πίεση, συνεπώς συστήνεται ο περιορισμός του αλατιού <5gr/ημέρα και των επεξεργασμένων τροφίμων. Η χρήση μπαχαρικών και μυρωδικών βοηθά στον περιορισμό της χρήσης άλατος.
- Καφές και τσάι
Ο καφές και το τσάι είναι ροφήματα πλούσια σε καφεΐνη, η οποία προκαλεί αγγειοσύσπαση. Στην περίπτωση της υπέρτασης συνίσταται η μέτρια κατανάλωση τους, 1-2 φλιτζάνια/ημέρα περιεκτικότητας σε 27,5% σε καφεϊνη.
- Σωματική άσκηση
Η μέτριας έντασης σωματική άσκηση βοηθά στην πρόληψη εμφάνισης υπέρτασης και πολλών άλλων παραγόντων όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, η στεφανιαία νόσος και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Στην περίπτωση που έχει εκδηλωθεί η υπέρταση, η άσκηση μειώνει την αρτηριακή πίεση και ως εκ τούτου έχει μια θεραπευτική ιδιότητα. Η άσκηση θα πρέπει να είναι αερόβια (περπάτημα, κολύμβηση, ποδήλατο) και όχι αναερόβια (βάρη) καθώς δεν έχει ευεργετικές επιδράσεις στην περίπτωση της υπέρτασης. Η διάρκεια της άσκησης συνίσταται στα 30-60 λεπτά μέτριας έντασης για τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα.